Kavşak Nedir? Kavşak Türleri Nelerdir?
Kavşak Nedir? Karayollarında en az iki yolun birbiriyle kesişmesi durumuna kavşak denir. Kavşak nedir kısaca tanımlayacak olursak; birden fazla yolun kesişmesine kavşak tanımı yapılmıştır.
Merhaba arkadaşlar, bu yazımda kavşağın tanımı, kavşak çeşitleri ve sürücülerin en çok karıştırdığı kavşaklarda geçiş önceliği ve geçiş üstünlüğü arasındaki farktan bahsedeceğim.
Kavşak Çeşitleri Nelerdir?
- Kontrolsüz kavşak
- Kontrollü kavşak
- Modern dönel kavşak
- Dönüş adası kavşağı
- 3 yönlü T kavşak
- 3 yönlü Y kavşak
- Köprülü kavşak
- Trafik ışıklı kavşağı
1-) Kontrolsüz Kavşak
Adını sıklıkla duyduğumuz ama tam olarak anlamını bilmediğim trafik terimlerinden biridir. Birden fazla kesişen yolun birbirine üstünlüğü olmayan eşdüzey yolların kesiştiği yerlere kontrolsüz kavşak denir. Kısaca anlatmak gerekirse eşit yolların kesiştiği yer olarak da tanımlanabilir.
Kontrolsüz kavşakların özellikleri;
- Bu yollarda herhangi bir trafik işaret ve levhası yoktur
- İlk geçiş hakkı yolun sağından gelen araca aittir
- Bu yollarda dönüş yapan sürücüler düz giden araçlara yol vermek zorundadır
- Motorsuz araç sürücüleri, motorlu araç sürücülerine ilk geçiş hakkını vermelidir
- Cadde veya sokak olarak herhangi bir ayrım yoktur sağ-sol kuralı geçerlidir
- Sağdan gelen araçlar kavşağa yaklaşırken yavaşlamak zorundadır
- Dört yol ağzı kavşak olarak da bilinir
En önemli özellikleri bunlardır. En dikkat edilmesi gereken de sağdan gelene yol verme kuralı olduğunu unutmamamız gerekir.
2-) Kontrollü Kavşak
Bir önceki başlıkta kontrolsüzü öğrendiğimize göre kontrollü kavşak tiplerinin ne olduğuna dair fikir üretmek hiç de zor olmamalı. Kavşak kollarının birbirine üstünlüğü olan yolların kesişimine kontrollü kavşak denir.
Kontrollü kavşak nedir kısaca özetleyecek olursam; hangi yolun ana yol hangi yolun tali yol olduğunu trafik işaret ve levhalarıyla belirlenen yolların kesişmesine denilmektedir.
Kontrollü kavşak kuralları;
- Kesişen yolların birbirine üstünlüğü işaretlerle belirlenen kavşaklardır
- Genel olarak ana yol, tali yol, dur ve yol ver levhaları kullanılır
- İlk geçiş hakkı işaretlerle belirlendiği için kontrollü denilir
- Ana yoldan gelen sürücülerin kavşağa yaklaşırken yavaşlaması gerekir
- Tali yoldan gelen sürücülerin ana yoldan gelen sürücülere ilk geçiş hakkını vermesi gerekir
3-) Modern Dönel Kavşak
Her ne kadar adı modern de olsa sürücülerimiz kendilerini hiç bu modernliğe kaptırmadığını belirtmek isterim. Göbekli kavşak olarak da bilinen araçların yön değiştirirken dönüş yaptıkları adalara dönel kavşak denir.
Dönel kavşak kuralları;
- Dönel kavşak levhalarına uymak
- İlk geçiş hakkını ada içerisinde bulunan araca vermek
- Ada içerisindeki araçlar ise kavşaktaki hızlarını azaltarak geçmesi gerekir
4-) Dönüş Adası Kavşağı
İlk geçiş hakkından bağımsız olarak sürücülerin sadece dönüşlerine imkan tanımak için yapılan göbeklere, adalara dönüş adası kavşağı denir.
Dönüş adası ve dönel kavşak arasındaki farklar:
- Her ne kadar araç sürücülerinin dönüşlerine imkan tanıyan bir ada da olsa dönel kavşak levhası yok ise ilk geçiş hakkının sağdan gelen araca vermesini gerektirir.
- Bir diğer fark ise trafik levhalarıdır. Dönüş adasında dönel kavşak levhası yok ise dönel kavşak kuralları geçersiz sayılır.
- Ada içerisindeki araç sürücüleri bekleyerek ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
5-) 3 yönlü T Kavşak
Adından da anlaşılacağı üzere iki farklı karayolunun T şeklinde kesişmesine T kavşak denir.
Ana yoldan düz giden araç en önceliklidir.İkinci öncelik ana yoldan gelip ayrılan yola giden araçtadır. Üçüncü Öncelik ise ara yoldan gelip ana yola katılan araçtadır.
6-) 3 yönlü Y Kavşak
En fazla iki karayolunun Y şeklinde kesiştiği yerlere üç yönlü Y kavşak denir.
Dönüş yapmak isteyen kısacası yola katılım yapacak araç sürücüsü, düz seyirle yoluna devam eden araç sürücülerine ilk geçiş hakkını vermek zorundadır.
7-) Köprülü Kavşak
Özellikle ülkemizde son dönemde sıkça görmeye alıştığımız türdür. Bir yönden gelen trafik akımının, farklı yönlerden gelen akımla kesilmemesi için tasarlanmış olan yapılara köprülü kavşak denir.
Buralarda sabit bir kural yoktur. Yolun ve trafik akımının yoğunluğuna göre farklı trafik işaret ve levhalarıyla kurallar belirlenir. En güvenli yol yapıları arasında da yer almaktadır.
8-) Trafik Işıklı Kavşağı
Trafik ışığı dediğimiz trafik literatüründe ışıklı trafik sinyalizasyonu olarak tanımlanmaktadır. Birden fazla karayolunun kesiştiği noktalara ışıklı sinyalizasyonla donatılmasına trafik ışıklı kavşağı adı verilmektedir.
Işıklı kavşak kuralları;
- Kırmızı ışık yanıyorken: Durulur
- Sarı ışık yandığında: Hazırlanılır
- Yeşil ışık yandığında: Geçilir
Çok basit üç kuraldan ibarettir. Eğer bu kurallara uyulmazsa 47/1-b trafik cezası yazılır.
Kavşaklarda İlk Geçiş Hakkı ve Geçiş Üstünlüğü Arasındaki Fark
İlk geçiş hakkı: Kavşağın yapısına ve trafik işaretlerine göre araç karşılaşmalarında trafik mevzuatlarına göre ilk geçecek olan araca verilen hakka kavşaklarda ilk geçiş hakkı denir.
Geçiş üstünlüğü: Kavşağın yapısına, trafik ışıklarına ve işaretlerine bakılmaksızın ilk geçiş hakkı verilen araçlara kavşaklarda geçiş üstünlüğü denir.
Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar;
- Yaralı ve acil hasta taşıyan ambulanslar
- Organ nakil araçları
- İtfaiye araçları
- Suçlu veya sanık taşıyan araçlar
- Trafik polisleri
- Yolun yapımından sorumlu kurumun araçları
- Afet ve acil durum araçları